Słońce emituje promieniowanie we wszystkich zakresach fal elektromagnetycznych. Prawie połowa energii (49 procent) wysyłana jest jako światło widzialne, 44 procent stanowi promieniowanie podczerwone, zaś 7 procent to ultrafiolet.

Światło widzialne

Światło widzialne obejmuje zakres promieniowania elektromagnetycznego o długości fali od 380 do 780 nanometrów. W zależności od długości fali rozróżniamy w świetle różne barwy:
380 - 430 nm barwa fioletow
430 - 485 nm barwa niebieska
485 - 555 nm barwa zielona
555 - 600 nm barwa żółta
600 - 640 nm barwa pomarańczow
640 - 780 nm barwa czerwona

Mieszanina wszystkich długości fal tworzy światło białe. Odwrotnie, światło białe w określonych warunkach atmosferycznych rozszczepia się na barwy podstawowe, tworząc zjawisko zwane tęczą. Różne zakresy światła widzialnego wykorzystywane są w laserach stosowanych w okulistyce.

Promieniowanie podczerwone

Promieniowanie podczerwone, określane też jako cieplne, nie wywołuje wrażeń wzrokowych. Rozróżnia się:
podczerwień A 780 nm - 1,4pm
podczerwień B 1,4 pm - 3 pm
podczerwień C 3 pm - 1 mm

Ten rodzaj promieniowania wykorzystywany jest w analizie chemicznej, w termolokacji (noktowizory, kamery termowizyjne), w fotografii lotniczej ze względu na mniejszą niż światło widzialne absorpcję przy przechodzeniu przez chmury i mgłę, w biologii i medycynie (mikroskopia w podczerwieni, diatermia krótkofalowa). W ostatnich latach duże zastosowanie w leczeniu schorzeń oczu, a zwłaszcza nowotworów wewnątrzgałkowych, znalazły lasery diodowe emitujące światło o długości 810 nanometrów. Promieniowanie podczerwone przenika dobrze przez struktury oka, zwłaszcza w zakresie tak zwanej bliskiej podczerwieni. Efektem działania tego promieniowania na tkankę jest wzrost temperatury i jej termiczne uszkodzenie. Przy wieloletnim narażaniu wzroku na promieniowanie (w przypadku pewnych zawodów, choćby hutników) może dojść do rozwoju zaćmy w wyniku denaturacji enzymów odpowiedzialnych za prawidłowy metabolizm soczewki oka. Promieniowanie o dłuższej fali, powyżej trzech mikrometrów, może powodować oparzenie rogówki.

Promieniowanie ultrafioletowe

Jednakże znacznie częściej mówi się na temat szkodliwego działania promieniowania ultrafioletowego, a to ze względu na jego dużą aktywność biologiczną. Źródłem promieniowania UV, poza słońcem, może być łuk elektryczny (powstający w trakcie spawania lub burzy), mogą to być też lampy kwarcowe (wyładowania elektryczne pojawiają się w parach rtęci), lampy stosowane w solariach (przepływ prądu przez zjonizowany gaz).

Promieniowanie UV zmienia właściwości fizyczne i chemiczne tkanki, wywołując reakcje fotochemiczne - utlenianie, redukcję, rozkład i polimeryzację. Ten rodzaj promieniowania charakteryzuje się również silnym działaniem mutagennym (transformacja w kierunku komórki nowotworowej) i bakteriobójczym, co wykorzystuje się na przykład w sterylizacji pomieszczeń. Ultrafiolet wywołuje też zjawisko zwane fluoryzacją, wykorzystywane w świetlówkach. Natężenie i rodzaj oddziaływania promieniowania UV uzależnione są od długości fali: UV (próżniowy) poniżej 180 nm jest w całości absorbowany przez warstwę ozonową. UV C o długości fali 180 - 290 nm praktycznie nie dociera do powierzchni ziemi, gdyż jest pochłaniany przez warstwę ozonową. UV B o długości fali 290 - 315 nm częściowo absorbowany jest przez ozon. Może spowodować uszkodzenie rogówki (oparzenie), rozwój skrzydlika, zaćmę, ślepotę śnieżną i raka skóry. UV A o długości fali 315 - 380 nm przyczynia się do przedwczesnego starzenia się skóry, rozwoju raka skóry, zaćmy, a także zmian zwyrodnieniowych w części plamkowej siatkówki.

Naturalnym czynnikiem obronnym organizmu jest wytwarzanie barwnika zwanego melaniną, która absorbuje promieniowanie zarówno w zakresie UV A i UV B, jak i światła widzialnego. U osób z ciemnymi tęczówkami znacznie rzadziej występuje związane z wiekiem zwyrodnienie siatkówki (AMD). Intensywność promieniowania ultrafioletowego uzależniona jest od wielu czynników, takich jak:

 

          - pogoda - należy pamiętać, że w lecie, także przy niewielkim zachmurzeniu, światło słoneczne opala;

          - otoczenie - do zwiększonej ekspozycji na promieniowanie UV może dojść na śniegu, piasku, wodzie i betonie z powodu odbijania promieni słonecznych od tych powierzchni;

          - wysokość nad poziomem morza i szerokość geograficzna -większa ekspozycja w górach i okolicy równika;

          - długość przebywania na słońcu;

          - ubiór;

          - pora dnia i pora roku.

 

Bardziej podatne na uszkodzenie wzroku przez promieniowanie ultrafioletowe są osoby młodsze, ponieważ ich soczewki są w większym stopniu przepuszczalne dla tego promieniowania niż u osób starszych. Należy również pamiętać o niektórych lekach (fotouczulaczach), które zwiększają wrażliwość skory na promieniowanie UV. Należą do nich między innymi antybiotyki (Tetracyklina, Doxacyklina) czy psoraleny, stosowane w leczeniu łuszczycy. Również środki halucynogenne, takie jak LSD, które wywołują poszerzenie źrenicy i porażenie akomodacji, mogą zwiększyć ryzyko uszkodzenia narządu wzroku.

Świetlne zagrożenia

Światło może uszkodzić narząd wzroku poprzez działanie mechaniczne i fototermiczne (lasery), bądź działanie fotochemiczne. Przykładem uszkodzenia fotochemicznego plamki są zmiany, do jakich dochodzi podczas obserwacji słońca. Już Sokrates w V wieku p.n.e. odradzał bezpośrednią obserwację zaćmienia słońca i zalecał oglądanie obrazu słońca odbitego od gładkiej powierzchni wody.

W XVII wieku profesor matematyki uniwersytetu w Jenie, Georg Albert Hamburger, opisywał powidoki, a potem mroczek centralny, będące skutkiem patrzenia na słońce bez szkła ochronnego. Zalecał oglądanie słońca przez szczelinę lub barwione szkło. Uszkodzenie części centralnej siatkówki zaobserwowano znacznie częściej podczas II wojny światowej u marynarzy floty amerykańskiej, którzy odpierali ataki lotnictwa japońskiego, lecącego od strony świecącego słońca. Zapalenie słoneczne siatkówki jest schorzeniem dotyczącym zwykle obu oczu. Pierwsze objawy w postaci obniżenia ostrości wzroku, mroczka centralnego, zniekształcenia i mikropsji pojawiają się w czasie od jednej do czterech godzin od ekspozycji. Niekiedy występuje także zaburzenie widzenia barw, światłowstręt i ból głowy w części skroniowej i czołowej. Po kilku tygodniach ostrość wzroku poprawia się, choć często pozostaje niewielki mroczek centralny. W cięższych przypadkach może dojść do powstania otworu warstwowego w plamce i trwałego, znacznego obniżenia ostrości wzroku (Visus 0,1-0,2). Trzeba więc pamiętać, że światło słoneczne, chociaż jest nam niezbędne do życia, może być również szkodliwe, zwłaszcza w nadmiarze. Chrońmy zatem nasze oczy, stosując dobrej jakości okulary przeciwsłoneczne.